Doping Yöntemleri ve Maddeleri

DOPİNG SINIFLANDIRMASI

• Kullanımı yasak maddeler
• Kullanımı yasak yöntemler
• Kullanımı kısıtlı olan maddeler
• İdrar testi sonucunda, limitlerin üzerinde bulgu çıkarsa, doping kabul edilen maddeler

KULLANIMI YASAK OLAN MADDELER SINIFLANDIRMASI

• Uyarıcılar
• Narkotik Analjezikler
• Anabolik Ajanlar
• İdrar Söktürücüler
• Peptit Hormon ve Analogları
• Antiöstrejenik aktivite gösteren maddeler
• Siliciler

KULLANIMI YASAK OLAN YÖNTEMLER

• Oksijen transferinin artırılması
  • Kan dopingi
  • Yapay oksijen taşıyıcıları ve plazma genişleticileri (HB ürünleri, Perflorokimyasallar, RSR-13)
• Farmakolojik, kimyasal ve fiziksel uygulamalar
• Gen dopingi ve uygulamaları

KULLANIMI KISITLI OLAN MADDELER

• Alkol
• Kannabinoidler
• Lokal anestetikler
• Kortikosteroidler
• Beta blokörler

UYARICILAR

Vücutta uyarıcı etki gösteren maddelerdir. Fiziksel ve zihinsel performansı artıran, yorgunluk ve uykuya olan ihtiyacı azaltan ilaçlar, psikomotor stimülanlar,sempatomimetik aminler ve merkezi sinir sistemi (MSS) stimülanlarıdır. Sporcular uyanıklığı, konsantrasyon gücünü artırdığı, yorgunluğu geciktirdiği, reflekslerde artış sağladığı için kullanırlar.

Uyarıcı maddeler:

Tanımlanmış maddeler kapsamı dışında olan olan maddeler

Adrafinil, amfebramone, amfetamine, amfetaminil, amiphenazole, benfluorex, benzylpiperazine, bromantan, clobenzorex, cocaine, cropropamide, crotetamide, fencamine, fenetylline, fenfluramine, carphedon, furfenorex, mefenorex, mephentermine, phendimetrazine, p-methylamhetamine, modafinil, norfenfluramine, phendimetrazine, phentermine, prenylamine ve prolintane. Bu listede olamayan uyarıcılar da tanımlanmış yasak madde kabul edilir.

Tanımlanmış maddeler kapsamında olanlar

Benzfetamine, eathine, cathinone ve analogları, örneğin: mephedrone, methedrone ve a-pyrrolidinovalerophenone, dimehylamphetamine, ephedrine, epinephrine, (adrenalin), etamivan, etilampfetamine, etilefrine, tamprofazone, fenbutrazate, fencamfamin, hepteminols, hydroxyamphetamine, (parahydroxy amphetamine) isometheptene, levmetamfetamine, meclofenoxate, methylyene-dioxmethemphetamine, methylephedrine, methylhexaneamine (dimethylpenty-lamine), methylphenidate, nikethamide, norfenefrine, octopamine, oxlofrine (methylsynenephrine) pemoline, pentetrazol, phenethylamine ve türevleri, phenmetrazine, phenpromethamine, prophylhexedrine, pseudoephedrine, selegiline, sibutramine, strychnine, tenamtetamine,tuaminoheptane.

Veya benzer kimyasal yapıya ya da benzer biyolojik etkilere sahip diğer maddeleri kapsar ancak bununla sınırlı değildir.

Yan etkileri

Öfori, uykusuzluk, sinirlilik, huzursuzluk, halüsinasyonlar, paranoid psikoz, ellerde titreme, ateş, ağız kuruluğu, iştah kaybı, koordinasyon bozukluğu, kalp ritim bozuklukları ve kan basıncında artış gibi yan etkiler gösterirler.

NARKOTİKLER

Bu ilaçlar çok şiddetli ağrıların tedavisinde kullanılır. MSS üzerine etki ederek ağrı cevabını bastırırlar. Var olan ağrı bu şekilde sporcu için sorun olmaktan çıkar. Morfin ve benzeri sentetik türevleri, ağrı giderici etkisiyle birlikte, kendine güveni ve agresifliği artırdığı için, boks, karate, tekwando gibi tüm dövüş sporlarında performansı artırmak amacıyla kullanılmaktadır.

Bu maddeler: Buprenorphine, dextromoramide, diamorphine (eroin), fentanyl ve türevleri: hydromorphone, methadone, morphine, oxycodone, oxymorphone, pentazocine ve pethidine dir. Bu maddeler yasaklıdır.

Yan etkileri

En ciddi yan etkilerinden birisi bağımlılık gelişmesidir. Fiziksel bağımlılık ilk alınan Birkaç dozda başlayabilir.Zaman içinde aynı etkiyi elde edebilmek için daha fazla doza ihtiyaç duyulur. Fiziksel bağımlılık oluştuğunda ilacı bırakmak zorlaşır. Bu ilaç kullananlarda, kendine fazla güvenme ve ağrı eşiğinin yükselmiş olması sebebiyle ciddi sportif yaralanmalara zemin hazırlar.

Ayrıca baş dönmesi, öfori, yoksunluk belirtileri, depresyon, uykusuzluk, koordinasyon bozukluğu, bir süre sonra uyku hali, dinlenememe, zihinsel dalgınlık, denge bozukluğu, çabuk unutma, kalp atım hızının düşmesi, mide bulantısı, kusma barsak çalışım yavaşlaması, kabızlık, kaslarda spazm, eklem ağrıları, üşüme ürperme, terleme ve idrar yapmada zorlanma gibi yan etkilere sebep olurlar. En ciddi yan etkisi ise ölümle sonuçlanabilen solunum merkezi baskılanmasıdır.

ANABOLİK MADDELER

Anabolik-androjenik steroidler ve anobolik-androjenik olmayan, fakat benzer etkiler gösterdikleri için, Beta-2 agonistler bu grupta yer alırlar.

a- ANABOLİK-ANDROJENİK STEROİDLER

Kelime anlamı itibariyle "yapıcı", "inşa edici" anlamına gelen anabolik steroidler, doğal erkeklik hormonu olan testosteronun kimyasal modifikasyonu sonucu sentez edilmiş maddelerdir. Hem anabolik hem de androjenik etkisi vardır. Bu nedenle sporcular tarafından en çok kullanılan doping maddelerindendirler. Vücut kas kitlesini artirici etkisinden dolayı, en fazla vücut geliştirici sporcular, halterciler, sürat sporu yapanlar ve kuvvet gerektiren spor dallarındaki sporcular tarafından sıklıkla kullanılırlar.

BU GRUBUN YASAKLI MADDELERİ

a- eksojen (vücudun üretmediği) ASS'ler: Androstenediol, Androstenedione, bolandiol, bolasteron, boldenone, boldione, calusterone, clostebol, danazol, dehydroclormetyltestosteron, desoxymetyltestosteron, drostanolone, etylestrenol, fluoxymesterone, flormebolone, furuzabol, gestrinone, hydroxytestosterone, mestalone, mesterolone, metandienone, methyldienolone, methyl-1-testosterone, methylnortestosterone, metyltestosterone, metribolone, mibolorone,nandrolone, norandrostenedione, norboletone, norolestebol, norethandrolone, oxabolone, oxandrolone, oxymesterone, oxymetholone, prostanazol, stenbolone, testosterone, tetrahydrogestrinone trenbolone. Ve benzeri kimyasal ve biyolojik etkilere sahip diğer maddeler.

b-endojen (vücudun doğal olarak ürettiği) ASS'ler: maddelerin dışarıdan vücuda uygulanması yasaktır.
Androstenediol, androstenedione, dihydrotestosteron, prasterone, testosteron ve bunların aşağıdaki sınırlı olmayan metabolit ve izomerleri:

5-androstane-3a, 17a- diol-3a, 17beta-diol, 5a-androstane-3beta, 5beta-androstane-3a, androst-4-ene-3a, androst-4-ene-3beta, 4-androstenediol, 5-androstenedinone, androsterone, epi-dihydrotestosterone, epitestosterone,etiocholanone, 7a-hydroxy-DHEA, 7beta-hydroxy-DHEA,
7-keta-DHEA, 19-norandrosterone, 19-noretiocholanolone.

Diğer anabolik maddeler: clenbuterol, seçici androjen reseptör, modülatörleri (SARM'ler, örneğin; andarine ve ostarine), tibolone, zeranol ve zilpaterol gibi madeler yasaklıdır. Fakat sadece bunlarla sınırlı değildir.

Yan etkileri

Vücutta ödem, kalbin iş yükünde, kan basıncında, kolestrol düzeyinde, kalp damar hastalıkları riskinde ve yağ bezleri salgısında artış, kas krampları, tendon zedelenmeleri ya da kopmaları, karaciğer fonksiyon bozuklukları, kan glikoz seviyesinde artış, tümör oluşumu riski, tümör büyümesini uyarma, böbrek fonksiyon bozuklukları, kan pıhtılaşma faktörlerinde bozukluk, troid fonksiyon bozuklukları ve psikolojik bozukluklar gibi yan etkileri vardır.

Ayrıca anabolik steroidlerin puberta (ergenlik) öncesi kullanımı, kıkırdakların erken kemikleşmesine ve boy kısalığına neden olur. Erkeklerde saç dökülmesi, meme dokusunda büyüme, testislerde küçülme, sperm üretiminde azalma, kısırlık, cinsel istekte azalma, prostat büyümesi ve prostat kanseri riskinde artış gibi yan etkilere de sebep olmaktadırlar.

Kadınlarda ise, erkek tipi kıllanma, saç dökülmesi, meme dokusunda küçülme, seslerde kalınlaşma, aşırı cinsel istek artışı, adet düzensizliği, klitoriste büyüme veya adetin tamamen durması gibi yan etkileri vardır.

BETA-2 AGONİSTLER

Anabolik-androjenik olmayan ancak benzer anabolik etki gösteren maddelerdir. Fenoterol gibi maddeler bu grupta bulunurlar. Beta-2 agonistlerin kas kitlesinde artış, vücut yağ kitlesinde azalma ve hava yolu kaslarında dilatasyon yapıcı etkileri vardır.

Aşağıdakilerin dışında bütün Beta-2 Agonistler ve bütün optik izomerleri yasaklanmıştır.
Solunum yoluyla kullanılan salbutamol ( 24 saat içinde en fazla 1600 mikro gram dozu aşmamak koşuluyla),

Solunum yoluyla kullanılan formoterol (24 saat içinde en fazla 54 mikrogram dozu aşmamak koşuluyla),
Üreticilerin tedavi amaçlı önerdikleri dozda solunum yoluyla kullanılan salmeterol idrarda 1000 nanogram/mililitre düzeyinin üzerinde salbutamol ve idrarda 40 nanogram/mililitre formoterol yoğunluğunun bulunması durumunda bu maddelerin tedavi amacıyla kullanıldığı varsayılmayacaktır.

Yan etkileri

Titreme yorgunluk, huzursuzluk, sinirlilik, baş ağrısı, kan basıncında artış, kalp ritim bozuklukları ve kas krampları gibi yan etkileri vardır.

KAN VE KAN ÜRÜNLERİNİN UYGULANMASI

Aşağıdaki yöntemler yasaklanmıştır.

1. Herhangi bir miktardaki otolog allojenik (homolog) veya heteralog kan veya herhangi bir kaynaktan elde edilmiş eritrosit ürünlerinin dolaşım sistemine verilmesi veya alınıp tekrar verilmesi.
2. Ek olarak oksijen verilmesi haricinde, Oksijenin alınımını, taşınmasını ve dağılımını yapay olarak artıran, aşağıdakileri kapsayan fakat bunlarla sınırlı olmayan yöntemler; Perflorokimyasallar, efabroksiral (RSR13) ve modifiye edilmiş hemoglobin ürünleri, örneğin hemoglobin temelli kan yerini tutan ürünler ve mikrokapsüllenmiş hemoglobin ürünleri uygulaması, ek oksijen verilmesi yasaklanmıştır.
3. Kan ya da kan bileşenlerinin herhangi bir formunun fiziksel Ya da kimyasal yollarla damar içine uygulanması yasaklanmıştır.