Elektronik Spor

Oyun teknolojileri geliştikçe bilgisayar teknolojileri, bilgisayar teknolojileri geliştikçe oyun teknolojileri gelişmektedir.

Bilgisayar oyunları ve video oyunları birbirlerinin yerine kullanılabilen terimlerdir. Çünkü her ikisinde de veri girişi joystick veya klavye gibi araçlarla sağlanmakta, oyunun görüntülenmesi ise televizyon ekranı ya da bilgisayar monitörü vasıtasıyla olmaktadır. Bilgisayar oyunları bir video gösterici konsol veya televizyon ekranında resimleri hareket ettirerek oynanılan elektronik oyun olarak tanımlanmaktadır.

Bilgisayar Oyunları Tarihçesi

• Bilgisayar oyunlarının tarihi seyrine bakıldığında, zaman bizi 1958'de New York, Brookheaven Ulusal Laboratuarlarına götürür. Fizikçi Willy Higinbotham tarafından, ilk karşılıklı etkileşimli elektronik oyunun geliştirilmesi ile başlamıştır. Geliştirilen bu oyun bir masa tenisi oyunuydu ve osiloskopta gözleniyordu.
• Steve Russel tarafından 1961 yılında karşılıklı oynanabilen bilgisayar oyunu Space War geliştirilmiştir. İşte bu oyunla teknoloji dünyası bu yolda çalışmaya başlamıştır.
• 1972 yılı ise bilgisayar oyunları sektöründe büyük atılımların yapıldığı yıldır. 1978 yılında Taito bilgisayar oyunları şirketi kurularak video oyunları üretmeye başlamıştır.
• Daha sonra PONG adlı bir oyunun evlerde oynanabilecek bir versiyonu üretilmiştir. Home Pong adı ile piyasaya sürülen bu oyun, televizyonların anten girişlerine takılarak ekranda görüntü alınabilen bir konsoldur.
• Atari Şirketi 1979 yılında elektronik oyunlar üretiminde büyük bir atılım yapmış ve Atari oyun konsolunu üretmiştir. Aynı yıl Toru Iwatani şirketi dünyanın bu güne kadar en çok satan oyunu olan Pac-Man oyununu yapmıştır.
• Sovyet bilim adamı Alexey Pajitnov 1985 yılında bilgisayar oyunları dünyasını baştan sona değiştirecek ve yönlendirecek Tetris oyununu yapmıştır.
• 1989 yılında ise Nintendo, el oyun konsolu olan Gameboy'u üretmiştir. Bu oyunla birlikte konsolun içinde bulunan Mario Bros oyun efsanesi başlamıştır.
• ID SOFTWARE oyun şirketi dünyada üretilen ilk üç boyutlu Wolfenstain'i üretmiştir. Bilgisayar ortamında çalışan bu oyun, elektronik oyunlar dünyasında yeni bir çağın başlangıcı olmuştur. ID Software Şirketi 1993 yılında Doom isimli oyunu üretip piyasaya sürünce, bütün dünyada PC satışlarında patlama yaşanmıştır.
• Daha sonra SONY, dünyada devrim yapan Play Station adlı oyun konsolunu üretip inanılmaz bir rekor kırarak 75 milyon adetlik satışa ulaşmıştır. 1996 yılında yine ID Software'in Quake isimli oyunu üretmesi bütün dünyada 3 boyutlu oyun kartlarının yayılmasını sağlamıştır. Yine 1996 yılında, Sony Play Station 2'yi üreterek piyasaya sürmüştür.
• 2001 Yılında ise Sega firması Xbox'ı üretmiştir. Böylece, The Sims gibi bilgisayar oyunları üretilmiş, İnternet üzerinden binlerce insanın oyunlar oynamasının önü açılmıştır. (MMORPG) Sony firması 2006 yılında PlayStation 3 oyun konsolunu üretmiştir. Her geçen yıl inanılmaz bir hızla büyüyen oyun sektörü yeryüzünde milyonlarca insanın birbirleriyle internet ortamında tanışmasına da zemin hazırlamıştır. Sony firması 2014 yılında geliştirdiği PlayStation 4'ü üretip piyasaya sunmuştur.
• Diğer tarafta ise Microsoft tarafından, Playstation 3 muadili Xbox 360'tan sonra, Playstation 4'ün karşına da Xbox One yerleşmiştir.

PC Oyunlarının Özellikleri

PC oyunlarının benimsenmesi, sanal ortamın gerçeğe yakınlığına, oyunun ses ve görüntü kalitesinin yüksekliğine, uygulama alanlarının gerçeğe yakınlığına, oyuncuların yüklendikleri rollere, çok oyuncu ile oynanmasına ve oyun kahramanlarının gerçeğe yakınlığına göre artış gösterir.

Bilgisayar oyunları insanlara gerçek yaşamlarında yapamayacakları olayları fantastik bir ortamda, biraz da abartılı bir şekilde sunar. Örneğin; futbolu çok seven birinin bir bilgisayar oyununda kendine bir takım oluşturması, istediği futbolcuları kurduğu takıma monte edebilmesi, gerektiğinde ise oyunu durdurup oyuncu değiştirebilmesi, ayrıca bu oyunu İnternet ortamında bir başka ülke insanıyla karşılıklı yarışma ortamında oynayabilmesi, oyunların yüksek özellikleri açısından örnek olmaktadır.

Elektronik Spor Formatı

Teknoloji alanında yaşanan hızlı ve olağan üstü gelişmeler her alanda olduğu gibi spor alanında da etkileyerek yeni bir takım sportif alanların oluşmasını sağlamşıtır. Ayrıca normal spor branşlarında yeni özel antrenman programlarının yapılmasını, sporda kullanılan malzemelerin standardının yükselmesini, spor yapılan alanların ileri teknolojilerle donatılmış pist ve sahalara dönüştürülmesini sağlamıştır. Teknolojik gelişmeler sporda seyirci sayısını ve seyir zevkini büyük ölçüde artırmış, aynı anda bütün dünyada çok kaliteli bir görüntü ile seyredilmesini sağlamıştır.

Teknolojideki yenilikler sporda yeni branşların da oluşmasına sebep olmuştur. İşte bu branşlardan biri de ELEKTRONİK SPOR kavramıdır. Yeni gelişen bu kavram elektronik oyun (electronic game), siber oyun (cyber game), bilgisayar oyunu (computer game), çevirim içi oyun (online game), video oyun (video game), sanal oyun (virtual game), oyun sporlar (game sports), elektronik spor (electronic game) olarak nitelenmiştir. Bunların tamamı aslında elektronik spor kavramlarıdır.

Bu kavram dünyanın her hangi bir yerindeki insanın, dünyanın başka bir yerindeki insanla internet aracılığı ile buluşup oyun oynamasını ifade eder. Büyük elektronik spor organizasyonları aracılığı ile farklı ülkelerden gelen insanların buluşup, yarışma şeklinde, bireysel ya da takım olarak oyun oynadıkları, hem fiziksel hem de zihinsel çaba gerektiren spor olarak tanımlanmıştır. Resmi ve özel yarışmalar olarak sınıflandırılmışlardır. Elektronik spor pek çok ülkede resmi spor olarak tanınmıştır. Ancak henüz olimpik spor olarak tanınmamıştır.

Elektronik Sporun Tarihçesi

Elektronik spor kavramı 70'li ve 80'li yıllarda gençlerin beraber giderek bilgisayar oyunu oynadıkları ve ortak bir yeni kültür oluşturdukları eğlence mekanları olan Arcade (atari) salonlarında başlamıştır. E-sporun tarih öncesi dediğimiz bu dönem 10-15 yıl sürmüştür.

Teknolojideki hızlı gelişim ile teknolojik cihaz edinmek ucuzlaşmıştır. Böylece oyun konsolları, salonlardan evlere taşınmıştır. Gelişen oyun konsolları İnternet ortamına adapte olarak tek oynanan oyunlardan çoklu oynanan ve daha seçenekli oyunlara geçilerek yeni bir döneme girilmiştir.

Elektronik Oyun Özellikleri

Hem fiziksel hem de zihinsel olarak pek çok sporun gerektirdiği çabaları içeren elektronik sporun kendine has bir takım özellikleri vardır. Bunlar:

• Sanal veya bilgisayar ortamında oynanabilmesi
• Tesis ve donanım açısından büyük finansal kaynak gerektirmemesi
• Dünyanın her yerinde oynanabilmesi olanağının olması
• Bireysel ve takım oyunu olarak oynanabilmesi
• Fiziksel ve düşünsel çabaları gerektirme ve doğasına özgü araç ve gereçlere sahip olması
• Rekabet ve yarışmayı kazanma amaçlı olması

bu sporun özellikleridir.

Elektronik Oyun Kategori ve Türleri

Oyunlar, iki rakibin çevrimiçi (online) ya da çevrimdışı (offline) olarak kendi aralarında mücadelesi, bilgisayara karşı mücadelesi olabileceği gibi, çok oyuncu ile takım halinde oynanabilen oyunlar da olabilir.
Elektronik oyunda hareket ve macera oyunları, strateji oyunları, spor oyunları ve yarış oyunları yer alır.

Elektronik Sporcu Tanımı

Oyuncular iki kategoridir. Amatör ve Profesyonel.

Profesyonel Elektronik Oyuncu

Resmi ve özel turnuvalara katılan profesyonel sporculardır. Ülkelerini turnuvalarda Milli Takım düzeyinde temsil ederler.

Amatör Elektronik Oyuncu

Amatör elektronik spor turnuvalarına katılabilen, aynı zamanda boş zamanlarını değerlendirmek için oyun oynayan kişiler olarak nitelenirler.

Elektronik sporcular turnuvalara iki şekilde katılmaktadır.

Bireysel kategori sporcuları

Düzenlenen turnuvalara bireysel olarak katılan sporculardır. Bu sporcular ülkelerini veya takımlarını bireysel olarak temsil ederler.

Takım kategori sporcuları

Turnuvalara takım sporcusu olarak katılan sporculardır. Turnuvalarda takımın her elemanının oyun içinde kendine ait görevi vardır.

Elektronik Sporcuların Özellikleri

• Oyunu her an kontrol etmek
• Amaç ya da amaçları belirlemek
• Oyuncu veya oyuncuları kontrol etmek
• Oyun araç ve gereçlerini iyi kullanmak
• Konsantrasyon
• Öğrendiği taktik ve becerileri oyuna uygulamak
• Oyunun oyuncuya kazandırdığı niteliklerin oyuncu tarafından bilinmesi

Bütün bu saydığımız özellikler elektronik sporcuya oyun içerisinde stratejik düşünce gerektiren, oyunlar dizisine karşı anında müdahale yetisi kazandırmaktadır. Bu becerilerin devamlılığı için sporcuların antrenman yapmaları gereklidir. Antrenman ortamı ise bilgisayardır.

Elektronik Spor Araç ve Gereçleri

Bu sporda kullanılan araç ve gereçler bilgisayar donanımlarıdır. Bunlar: Klavye, mouse, mouse pad, kontrol cihazı, kulaklık, özel forma, takım forması, Milli Takım formasından ibarettir.

Elektronik Spor Turnuvaları

Dünyada ülkeler ve ülkeler arası resmi ve özel birçok elektronik spor organizasyonu düzenlenmektedir. Bu yarışmalar lig veya eleme usulüyle yapılır. Lig usulü yapılan turnuvalarda her hafta maç yapılacak şekilde, eleme usulü ile yapılan turnuvalarda ise her takım birbirleriyle karşılaşacak şekilde bir takvim doğrultusunda müsabakalar yapılır. Bu organizasyonlar iki türdedir. Amatör ve Profesyonel turnuvalar.

Amatör Turnuvalar

Amatör turnuvalar kendi içinde ikiye ayrılır.

• Resmi amatör turnuvalar: Bu turnuvalara sadece zevk için yarışan sporcular katılmaktadırlar. Bu turnuvalarda başarılı olabilen sporcular isterlerse profesyonel turnuvalara katılma hakkı elde ederler. Turnuvalar lig usulü ya da eleme usulü ile yapılır. Katılan sporcuların turnuvaya devam mecburiyeti yoktur. Turnuvalar; Calanbase, Electronic Sports Leage, Twin Galaxies, Cyberathlete Amateur Leage, Global Gaming Leage, Cyber Evolation'dur.
• Özel amatör turnuvalar: Elektronik spor kategorisine giren sosyal ve ticari alanda yapılan çeşitli turnuvalardır. Turnuvalar online olarak yapılır. Bu turnuvalar markaların reklamı amaçlı ve ödüllü turnuvalardır. Turnuvalar:
  • VOLKSWAGEN: Volkswagen Polo Cup, Ödül: otomobil, site ismi: www.polo cup.com
  • MITSUBISHI: L200 Oyunu, Ödül: minyatür otomobil, site: www.icerix.com
  • EFE RAKI: Çal oynasın, Ödül: PlayStation 4, site: www.caloynasin.com
  • MITSUBISHI: Lancer oyunu, Ödül: otomobil, site: www.yenil200.com

Profesyonel turnuvalar

Bu turnuvalara katılan sporcular bu sporu profesyonel olarak yapanlardır. Kendi ülkelerinde yapılan turnuvalarda başarılı olan, takım veya bireysel yarışmacı sporcu hakkını kazanan Milli Takım sporcularından oluşmaktadır. Turnuvalar kendi içinde 6 kategoriye ayrılır.

• World Cyber Games
• Electronic Sports World Cup
• Championship Gaming Series
• Major Leage Gaming
• Cyberathlete Proffessional Leage
• World e-Sports Leage

Bu turnuvalar içerisinde en popüleri World Cyber Games turnuvasıdır. Katılan ülke ve sporcu sayısı açısından en önemli turnuvadır.

Genel Eletronik Oyun Kuralları

• Her maç için 15 dakikalık oyun hazırlık süresi vardır.
• Bütün takımlar maç başlama saatinde hazır olmak zorundadır.
• Run sayfası düzenlemek için şampiyon seçimi ekranından çıkmak veya oyunu yeniden başlatmak yasaktır.
• Takımlar/oyuncuların kayıtları mevcut değilse etkinlik başlamadan önce ilgili duyuruda sağlanmış form üzerinden takım kayıtlarının yapılması gereklidir.
• Takımlar en fazla 2 yedek oyuncu hakkına sahiptir. Yedek oyuncular başka bir takım adına yarışamaz. Müsabaka ortasında oyuncu değişikliği yapılamaz. As oyuncu çıktıysa müsabaka oynanırken yerine yedek oyuncu giremez.
• Ödül tutarı, ödülü kazanan takıma 30 gün içinde ödenir.
• Etkinliklere katılabilmek için oyuncuların ülke sunucusunda hesaplarının bulunması ve o hesaplarla katılmaları gerekmektedir.
• Turnuvalara katılan oyuncular ülke sınırları içinde yasal olarak ikamet etmek veya o ülkenin vatandaşı olmak zorundadır.
• Çevirim içi olmayan etkinliklere sporcular kendi imkanlarıyla ulaşırlar.
• Oyun içerisinde herhangi bir oyuncunun düşerse oyun duraklatılabilir. Oyun duraklatma fonksiyonunun takım mücadelesi sırasında yapılması yasaktır. Yapıldığında ise durum sportmenliğe aykırı hareket kabul edilir.
• Her takım sadece 15 dakikalık duraklatma hakkı kullanabilir. 15 dakikalık duraklatma süresi rakip tarafından engellenirse Rios Games yetkilileri hemen bilgilendirilir ve oyun duraklatılmaya devam edilir.
• Turnuva maçlarına resmi olarak davet edilmiş yayıncı kuruluşlar ve turnuva yöneticileri dışında başka bir sporcu seyirci veya izleyici olarak katılamaz.
• Turnuva maçları oyuncular, menajerler veya üçüncü kişiler tarafından yayınlanamaz.
• Takımlarla iletişim, takım kaptanları veya varsa menajerler tarafından e posta yoluyla yapılır. Takımlara gönderilen her e-posta okundu olarak kabul edilir. Bu sebeple takımların mutlaka aktif bir e-posta kullanmaları gereklidir.
• Turnuvalara katılan sporcuların hepsi sadece bir takıma ait sporculardır.
• Herhangi bir Riot Games turnuvasına kayıt olmuş takımlar/oyuncular kuralların hepsini kabul etmiş sayılır.
• Bütün kurallar, Riot Games çalışanları tarafından oyuncuların, izleyicilerin ve organizasyonun hatasız şekilde yürümesi amaçlı, uygun görüldüğü şekilde değiştirilebilir.

Elektronik Sporda Ceza Uygulaması

• Turnuvaya, tek maç üzerinden oynanan oyunlarda 15 dakika geciken takım elenir. Üç maç üzerinden oynanan oyunlarda turnuvaya 15 dakika geciken takım ilk maçı kaybetmiş sayılır. 30 dakika gecikirse müsabakayı kaybetmiş sayılır. 5 maç üzerinden oynanan müsabakalarda 45 dakika müsabakaya geciken takım müsabakanın tümünü kaybetmiş sayılır.
• Turnuvaya kaydolmuş ancak müsabakaya gelmeyen takımın sonraki müsabakalardan men edilme hakkı Riot Games tarafında saklıdır.
• Turnuva yöneticileri sıra dışı durumlar sırasında, tamamen oyuncu insiyatifi dışında oluşmuş gecikme cezalarını kaldırabilir.
• Turnuva yöneticileri adil olmayan veya sportmenliğe uymayan bir durum olduğu kanaatine varırsa verilecek ceza yetkisi turnuva yöneticilerinde olacaktır.

E-sporcu Lisansı Nasıl Alınır?

Gerekli evraklar:

• Kimlik
• Sağlık raporu
• Doldurulmuş tescil fişi
• 2 adet vesikalık foto

Elektronik sporcu lisansı ücretsizdir. Gençlik ve Spor Bakanlığı Spor Genel Müdürlüğü tarafından lisanslar verilmektedir. Tescil formu bu müdürlüğün sitesinden indirilerek temin edilebilir. Her isteyen lisans alabilir.

Ülkemizde BJK bünyesinde Elektronik Spor bölümü vardır. Bu branş etkin olarak faaliyetine devam etmektedir. Elektronik Spor, Gelişmekte Olan Sporlar Federasyonuna bağlı olarak faaliyet gösterir. Ayrıca yeterli sayıda amatör ve profesyonel elektronik spor kuruluş ve organizasyonları vardır.