Sırıkla Yüksek Atlama (Pole Vaulting) Nedir?

Sırıkla Yüksek Atlama Tarihçesi

1890 yılında ABD Deniz Kuvvetleri Akademilerinde dar mesafeli nehirler ve akarsular üzerinden geçebilmek için ahşap sırıklar kullanıldığı söylenmektedir. Polonya, Hollanda, Danimarka gibi ülkelerde, bataklıklar ve dereler gibi akarsuların üzerinden geçişlerde uzun sırıkların kullanıldığı görülmektedir. İngiltere'nin bazı bölgelerinde de bataklıkların, sularının boşaltılarak buraların kullanıma açılması için kanallar yapılarak büyük kanallar ağı oluşturulmuştur. Ayrıca bu kanalların üzerlerine geçiş için köprüler veya geçitler yapılmıştı. Ancak bu köprü ve geçitlerin dolambaçlı ve birbirine uzak oluşu insanları bir sırık yardımı ile kanalın karşı tarafına geçmeye yönlendirmişti. Bu geçişler sırasında tahta veya bu işe uygun kesilmiş uzun ağaç sırıklar kullanmaya başladılar. Daha sonraları, bu Kuzey Denizi ülkelerinde her yıl sırıkla en geniş yerlerden atlama yarışları düzenlenmeye başladığı tespiti yapılmıştır. Bu yarışmalarda kullanılan sırıklar ahşaptan yapılırdı. İlk olarak İngiltere'de Caledonian Oyunlarında Sırıkla Yüksek Atlama yarışmaları yapıldığı görülmektedir.

Düzenli ve bir takım kurallarla Sırıkla Yüksek Atlama yarışması ise 1850 yılında Almanya'da yapılmaya başlanmıştır. Bu atlayışlar iki direk arasına bir engel koyarak ve yükseklik devamlı arttırılmak suretiyle en yükseği atlayanın tespiti şeklinde yapılırdı. Modern Sırıkla Yüksek Atlama yarışmalarının temeli burada atılmıştır.

Modern Sırıkla Yüksek Atlama, 19. yüzyılın sonlarında ABD'de geliştirilmiştir. İlk atlama sırıkları esnek bambu ağacından yapılmış, daha sonra ise sert alüminyum sırıklar yapılarak bu yarışmalarda kullanılmıştır. Günümüzde ise Carbon Fiber sırıklar kullanılmaktadır.

Sırıkla Yüksek Atlama, Olimpik spor branşıdır. Seyir zevki yüksek sporlardandır.

Sırıkla Yüksek Atlama Kuralları

Modern Sırıkla yüksek atlama, atlama noktasından 45m uzunluğu olan bir koşu pistinde koşulmak suretiyle yapılmaktadır. Bu pistin ucunda iki direk arasında atlama cıtası ve düşme minderi bulunmaktadır. İki direğin tam orta noktası olan yerde atlama sırığının saplandığı, sırık saplama yuvası bulunur. Toprak zemine gömülü vaziyettedir.

Her sporcunun atlayacağı yüksekliği geçebilmesi için 3 atlayış hakkı vardır. Sporcu yarışma sırasında geçebileceği yüksekliği kendisi seçer. Düşük yükseklikleri pas geçebilir. 3 atlayış hakkını kullandığı halde seçtiği yüksekliği geçemezse elenir. Yarışmacı 2 başarısız atlayıştan sonra son hakkını kullanmadan önce isterse yüksekliği artırabilir. Atlama sırasında sırık kırılırsa bu atlayış hatalı atlayış sayılmaz. Her seri atlayışlar tamamlandığında çıta yüksekliği artırılır. En yüksek mesafeyi atlayabilen yarışmayı kazanır.

Araç gereç ve bu iş için gerekli malzemeleri hazırlayıp kontrol eden aynı zamanda da sporcuların atlayış yükseklik derecelerini kaydeden 2 hakem ve yarışmaları izleyerek gözleyen 1 hakem olmak üzere toplam 3 hakem vardır.

Yarışmalar sırasında aynı dereceyi paylaşan 2 sporcu varsa yükseklik artırılmak suretiyle yarışma devam eder. En son artırılan yüksekliği iki atlette geçemezse son geçtikleri derecelerinde en az cıtayı düşüren sporcuya bakılır. Çıtayı az hak kullanarak geçen yarışmayı kazanır.

Yüksek Atlama Sırığı

Bu sporda kullanılan en önemli malzeme atlama sırığıdır. Bu sırığın uzunluğu 5m, ağırlığı ise 2 kg'dır. Carbon fiber malzemeden yapılmış yüksek teknoloji ürünü bir malzemedir. Yüksek esneklik gösterebilen bir yapıya sahiptirler. Bu sırıkların uzunlukları atletlerin boylarına ve kilolarına göre değişiklik gösterebilir. Uzunluk veya ağırlıkları konusunda sınırlama yoktur. Elle kavramayı kolaylaştırmak için tutma yerleri sporcular tarafından bantla sarılabilir. Sporcu vücudunu bu sırık vasıtasıyla yükselterek atlama çıtasını geçmektedir.

Serbest Düşme Minderi

Sırıkla yüksek atlama çubuğu direkleri arasında ve genişliği sporcunun rahatlıkla düşebileceği genişlikte ve 1m yüksekliğinde, içi yumuşak materyalle dolu minder platformdur.

Sırık Saplama Yuvası

Atlama direklerinin tam ortasında toprağa gömülü, sporcunun kullandığı atlama sırığını dayayarak sabitlediği yerdir.

Sırıkla Yüksek Atlama Ayakkabıları

Sırıkla yüksek atlama sporunda sporcular topuklarında lastik veya sünger destekli ve altları koşarken kaymayı önleyici özel dişleri bulunan, bu iş için özel yapılmış ayakkabılar kullanırlar. Bu ayakkabılar aynı zamanda sporcunun ayak bilek eklemlerini de korurlar.

Sırıkla Yüksek Atlayış

Sporcular atlama sırığını el altı ve el üstü pozisyonu olarak adlandırdıkları iki ayrı tarzda tutarak 45m'lik hızlanma pistinden, yavaştan hızlıya doğru yaklaşma koşusu yaparak gelir ve sırığı saplama çukuruna yerleştirerek yükselmeye başlar, yay gibi gerilen sırıkla havalanırlar. Tam çıtayı geçme noktasında sağ elleriyle sırığı iterek bırakırlar. Çıta geçilerek serbest düşüş yapılır. Sporcu kalçaları üzerine mindere düşerek atlayışını tamamlamış olur.

Bu sporda uzun boy avantaj sayılmaktadır. Kolların çok güçlü olması itiş için gereklidir. Atlayış sırasında var olan rüzgar şiddeti önemli bir faktördür. Bu yüzden yarışma süresince devamlı rüzgar şiddeti ölçümü yapılmaktadır.

Erkeklerde Sırıkla Yüksek Atlama Rekorları

• Sergey Bubka 6.14 m UKR.
• Maksim Tarasov 6.05 m RUS
• Dimitri Merkov 6.05 m AUS
• Brad Walker 6.04 m USA

Kadınlarda Sırıkla Yüksek Atlama Rekorları

• Yelena Isinbaveya 5.06 m RUS
• Jennifer Suhr 4.92m USA
• Svetlana Foefanova 4.88 m RUS