Dağcılık Sporu

Dağcılık, dağlarda yürüme, tırmanma ve kamp kurmayı kapsayan bir doğa sporudur. Ülkemizde de 1920'li yıllarda başlayan dağcılık sporu, günümüzde federasyonuyla ve kulüpleriyle yaygınlaşmıştır. Dağcılık, Avrupalı zenginlerin boş zamanlarında hayatın rutinlerinden kurtulma arayışı neticesinde 18.yy'da doğmuştur. 20.yy'ın başında, diğer ülkelerin ilgisini çekmiş, 1931 yılında Uluslararası Dağcılar Birliği UIAA'nin kurulmasıyla uluslar arası spor haline gelmiştir.

Dağcılık Tarihi

Dağcılık erişilmesi zor olan zirvelere çıkma arzusundan doğan bir çeşit spor dalıdır. İnsanoğlunun içindeki her zaman zor olana ulaşma eğilimi sonucu dağcılık başlamış ve bugün dünyanın dört bir yanına yayılmıştır
Modern anlamda dağcılık 1786 yılında Fransız Paccord'ın Avrupa'nın en yüksek doruğu olan Fransa'da bulunan Mont Blanc'a (4807 mt) tırmanması ile başlamıştır.

1978 yılında ilk defa Reinhold Messner ve Peter Habbler ek oksijen kullanmadan 8000 metreyi asarak Everest'e tırmanmıştır.

Daha sonra Messner 8000 metrenin üzerindeki 14 doruğa da tırmanabilen ilk insan unvanını almıştır.
1980 sonrası dağcılığın iyice yaygınlaştığı dönem olmuştur.

Avrupa'da ve Amerika'da milyonlarca insan dağlarda dolaşmaya başlamıştır.

Dağcı Kimdir, Nasıl Dağcı Olunur?

Kayada, karda ve buzda doğanın bir takım zorluklarını aşıp dağcılık tekniklerini, araç ve gereçlerini kullanarak zirveye ulaşan, ya da ulaşmayı hedefleyen kişi dağcıdır. Bu yönü ile dağcılık, insanların gücünü ispat etme duygusunun bir ifadesidir.

Sağlam kişilerin yapabileceği bir spor olduğundan, bu spora başlayacak olanların tam teşekküllü sağlık kurullarından rapor almaları lazımdır. Yoksa 2000-4000 m yüksekliklerden sonra dağ hastalığına yakalanmak muhtemeldir. Bu rahatsızlık kandaki oksijen basıncının azalması sonucu ortaya çıkar. Orta kulakta bulunan havanın genişlemesi sonucu, kulak ağrıları, solunum sıklıkları ortaya çıkar.
Dağcı olabilmek için muhakkak usta kişilerden eğitim almak gerekmektedir.

• Dağcılık eğitiminde ilk aşama teorik eğitimlerdir. Kullanılacak malzemeler tanıtılır. Tırmanış teknikleri, stilleri gibi konularda bilgi verilir.
• İkinci aşamada malzemelerin takıp çıkartma egzersizleri yapılır.
• Üçüncü aşamada ise, liderli tırmanışın eğitimi alınır ve topluluk halinde tırmanışlara geçilir.

Dağcılıkta antrenman

Dağcılar yoğun fiziksel bir aktivitenin içinde olduklarından antrenman programlarına çok dikkat etmelidirler. Daha çok Aerobik (oksijenli) tabanlı antrenmanlar yapılmalıdır. Bunlara örnek; uzun yürüyüşler, koşmak, yüzmek, bisiklete binmek olabilir.

Dağcılık Sporu Çeşitleri

Dağ Yürüyüşü, Doğa Yürüyüşü (Hiking)

Sabah başlayıp akşam bitirilen günü birlik dağ yürüyüşüdür.

Kamplı Etkinlik (Trekking)

Kamp kurularak ve dağda konaklayarak yapılan dağ yürüyüşleridir.

Ekspedisyon

Uzun süreli ve çok amaçlı, içinde zirve tırmanışları da olan, araştırma gezileri ve tırmanışları ile kamplı konaklama gibi faaliyetleri kapsayan etkinliklerdir.

Ferrata

Kayaya sabitlenmiş metal merdivenleri kullanarak tırmanma stilidir.

Sportif Tırmanış (Sport Climbing)

Genellikle kaya üzerinde, ya da yapay duvarlarda kullanılan tırmanma stilidir. Kendi içinde dört ana kısma ayrılır.

Bouldering

Yerden fazla yükselmeden, kaya tırmanma tekniklerini kullanarak yapılan antrenmandır.

Kaya Tırmanışı

Önceleri dağcılığın bir kolu olarak tanınan kaya tırmanışı, uzun süredir rüştünü ispatlamış, bağımsız bir spor dalıdır. Bu spora, doğayla baş başa, fit ve sağlıklı kalmak, biraz da adrenalini damarlarında hissetmek için başlayanlar, tırmanmanın kısa süre sonra bir tutku halini aldığını söylerler.

Dağcılık malzemeleri

• Çadır
• Uyku tulumu
• Mat
• Sırt çantası
• Yürüyüş batonu
• Ocak
• Mum
• Kibrit
• Fener
• Düdük
• Pişirme Kabı
• Bardak, Kaşık, Çatal, Bıçak
• Matara, Su kabı,
• Çöp torbası
• İlk yardım malzemeleri
• Pusula
• Harita
• Yedek giysi, Yedek iç çamaşırı, Yedek çorap,
• Anorak, Bere, Şapka, Kar gözlüğü,
• Sabun, Havlu, Diş fırçası ve macunu,
• Yedek ayakkabı
• Kazma
• Kask
• İp, Yardımcı ip
• Perlon
• Emniyet Kemeri
• Karabina
• Tırmanış Ayakkabısı
• Takoz
• Kaya Çekici
• Buz burgusu

Dağcılık terimleri

Kafile

Birbirine halatlarla bağlanmış gruba denir.

Dağ evi

Yamaç üstündeki düzlüklerde ağaç veya taştan yapılmış evlere denir.

Kulübe sığınak

Fırtınalı havalarda geçici olarak barınmaya mahsus küçük dağcı kulübelerine denir.

Sabit halat

Tırmanılması güç yerlerde herhangi bir ihtimale karşı sökülmeden bırakılan halata denir.

Keçi yolu

Keçi ve katırların ilerlemesine elverişli taşlık yola denir.

Bam

Düşey bir kaya ile dışarıya doğru dik açı yapan çıkıntı duvara denir

Buz, buzullar bölgesi, kar, çığ, kasırga

Dağcıların tırmanışta karşılaşabilecekleri tabii engellerdir.

Kayma

Buzulların vadiye yürümesine denir.

Çok sarp ve dik eğilimli kaygan yerler

Dağcıların aşacakları engellerdir

Kolay ve serbest tırmanış

Hatasız tırmanışlara denir.

Kılavuz, taşıyıcı, eğitmen ve sığınak bekçisi

Dağcılık sporunda geri plandaki dağcı işçileri, tecrübeli önderlerine denir

Duvar kayalar

Kayalık ve dik yamaçlara denir.

Dağ tırmanışlarında güçlük dereceleri

1. Derece Tırmanışlar

El yardımı olmadan tırmanılan hafif eğimli sırtlar.

2. Derece Tırmanışlar

Ara sıra el yardımı gerektiren hafif eğimli sırtlar.

3. Derece Tırmanışlar

Tırmanılması güç yerler, dik yamaçlar.

4. Derece Tırmanışlar

Halat kullanmanın yanı sıra iyi derece dağcılık tekniği de gerektiren, tırmanılması çok güç, fakat ellerle tutmaya elverişli yamaçlar.

5. Derece Tırmanışlar

Halatsız tırmanılması imkansız dik engelli yamaçlar.

6. Derece Tırmanışlar

Çok dik olduğu gibi, yüzeyleri kaygan kayalıklarla kaplı yamaçlardır.

Dünyada Dağcılık

18. ve 19. yy'da Avrupa'nın bütün dorukları tırmanılmıştı. Sonraki yıllarda Avrupalı dağcılar, Himalaya, Kafkas ve Kuzey Amerika dağlarına yöneldi. 1950'de, Fransızlar Annapur'na (Himayala/8091m), 1954'de İtalyanlar ise (Himalayala 8611 m) tırmandılar.

29 Mayıs 1953'te, Yeni Zellandalı Edmund Hillary ve Şerpa Tenzing Norgay 8848m yüksekliğindeki dünyanın en yüksek tepesi Everest'e tırmanıp bir ilki gerçekleştirdiler.

İlk Dağcılık Örgütü 1857'de İngiltere'de kuruldu.

3 Eylül 1932'de Chamonix'de yapılan toplantıda 18 ülkenin katılımıyla Dünya Dağcılar Birliği (UIAA) Kuruldu.

Ülkemizde Dağcılık

Türkiye'de dağcılık sporunun başlaması bir hayli geç olmuştur. Ülkemizde dağcılık tarihi 1800'lerin ortalarına uzanır.

• 1829'da Friedrich Parrot, Ağrı Dağı'na ilk tırmanışı gerçekleştirmiştir.
• Fransa'da öğrenim gören Ali Vehbi Türk Üstün'ün 1906 yılında Alp Dağlarının en yüksek zirvesi olan Mont Blanc'ın doruğuna tırmanması, Türk dağcılık sporunun başlangıcı olarak kabul edilmiştir.
• 1924 yılında Albay Cemil Cahit Toydemir, subay ve erlerden oluşan ekibiyle doğu yönünden Erciyes dağının zirvesine tırmanmıştır.
• 1928'de, Türk Dağcılık Cemiyeti adı altında ilk dağcılık örgütü kurulmuştur.
• 1933 Yılında ilk defa Türk Yürüyüşçülük, Dağcılık ve Kış Sporları Kulübü, 1939 yılında Türkiye Dağcılık ve Kış Sporları (Kayak) Federasyonu, 1966 Yılında Türkiye Dağcılık Federasyonu kurulmuştur. 1977'de ise Türkiye Dağcılık Federasyonu, Dünya Dağcılar Birliği UIAA'ya üye olmuştur.
• Ülkemizde ilk dağ gezileri Uludağ'a düzenlenmiştir.
• Türkiye'deki ilk olimpik tırmanış ise 1992 yılında yapılmış ve 1995'te Nasuh Mahruki, dünyanın çatısı olarak nitelenen Himalayalar'a tırmanarak, Everest'e ulaşan ilk Türk dağcı olmuştur.

Türkiye'deki bazı dağcılık kulüpleri

Türkiye'de dağcılık, üniversite kulüpleri ve Türkiye Dağcılık Federasyonu (TDF) bünyesinde canlılığını korumaktadır. Bazı dağcılık kulüpleri şunlardır:

• SDT - Sakarya Dağcılar Topluluğu
• MUDADOSK - Marmara Üniversitesi Dağcılık ve Doğa Sporları Kulübü
• BSHDSD - Bolu Sportif Havacılık Dağcılık Doğa Sporları Derneği
• ODTÜ Dağcılık ve Kış Sporları Kolu
• KTU Karadeniz T.Ü Dağcılık ve Kış Sporları Kolu
• UDK Uludağ üniversitesi dağcılık kulübü

Ünlü Dağcılar

• Maurice Herzog
• Serhan Poçan
• Nasuh Mahruki
• Uğur Uluocak
• Reinhold Messner
• Edmund Hillary
• Junko Tabei
• Achille Compagnoni
• Lino Lacedelli